करण karaṇa a. [कृ-ल्युट्] 1 Making, doing, effecting, producing. -2 (Ved.) Clever, skilled; रथं न दस्रा करणा समिन्वथः Rv.1.119.7. -णः 1 (Ved.) An assistant. यमस्य करणः Av.6.46.2. -2 A man of a mixed tribe. -3 A writer, जज्ञे धीमांस्ततस्तस्यां युयुत्सुः करणो नृप Mb.1.115.43; Ms.10.22. -4 A child. cf. ...... करणः शिशौ । शूद्राविशोः सुतेऽपि स्यात् Nm. -णम् 1 Doing, performing, accomplishing, effecting; परहित˚, संध्या˚, प्रिय˚ &c. -2 Act, action. -3 Religious action; Y.1.251. -4 Business, trade. -5 An organ of sense; वपुषा करणोज्झितेन सा निपतन्ती पतिमप्यपातयत् R.8.38,42; पटुकरणैः प्राणिभिः Me.5; R.14.50. -6 The body; उपमानमभूद्विलासिनां करणं यत्तव कान्तिमत्तया Ku.4.5. -7 An instrument or means of an action, न तस्य कार्यं करणं न विद्यते Śvet.6.8; करणं च पृथग्विधम् Bg.18.14.18. उपमितिकरणमुपमानम् T. S.; तस्य भोगाधिकरणे करणानि निबोध मे Mb.3.181.19. -8 (In Logic) The instrumental cause which is thus defined :- व्यापारवद- साधारणं कारणं करणम्. -9 A cause or motive (in general). -10 The sense expressed by the instrumental case (in gram.); साधकतमं करणम् P.1.4.42; or क्रियायाः परिनिष्पत्तिर्यद्- व्यापारादनन्तरम् । विवक्ष्यते यदा यत्र करणं तत्तदा स्मृतम् ॥ -11 (In law) A document, a bond, documentary proof; Ms.8.15,52,154. -12 A kind of rhythmical pause, beat of the hand to keep time; अनुगर्जितसंधिग्धाः करणै- र्मुरजस्वनाः Ku.6.40. -13 (In Astrol.) A Division of the day; (these Karaṇas are eleven). -बव, बालव, कौलव, तैतिल, गर, वणिज, विष्टि, शकुनि, चतुष्पाद, नाग and र्किस्तुघ्न. -14 The Supreme Being. -15 Pronunciation. -16 The posture of an ascetic. -17 A posture in sexual enjoyment. बोभुज्यते स्म करणेन नरेन्द्रपुत्री Bil. ch.42. वात्स्यायनोक्तकरणैर्निखिलैर्मनोज्ञै । संभुज्यते कविवरेण नरेन्द्रपुत्री ॥ Ibid.45. -18 A field. -19 Plastering with the hand. -20 The usage of the writer caste. -21 The Principle of intelligence; दृष्टाः करणाश्रयिणः Sāṅ. K.43. -22 (In Astron.) N. of a treatise of Varāhamihira on the motion of planets. -णी 1 A woman of a mixed caste. माहिष्येण करण्यां तु रथकारः प्रजायते Y.1.95. -2 Absurd or irrational number. -सुता f. An adopted daughter. -Comp. -अधिपः the soul, स कारणं करणाधिपाधिपः Śvet.6.9. -कुतूहलम् N. of a work on practical astronomy by Bhāskara. -ग्रामः the organs of sense taken collectively. -त्राणम् the head. -विभक्तिः f. The instrumental case; सूक्तवाकेनेति करणविभक्तिसंयोगात् । ŚB. on MS.3.2.12. -विन्ययः manner of pronunciation.